ABD Başkanı Donald Trump ve ekibi, yeni işlem haftası başlarken piyasalarda olumsuz tepkinin sürmesine karşın, ek gümrük vergileri politikasını savunmaya devam etti.

BBC Türkçe'de yer alan habere göre; ABD piyasaları, Donald Trump'ın gümrük vergileriyle dünya piyasalarında yaşanan çalkantılı bir günün ardından açılışta yeniden sert düşüşler yaşadı. New York'ta, ana ABD endeksleri ticaretin ilk birkaç dakikasında daha da düştü. Dow Jones %4,4, S&P 500 %4,7, Nasdaq ise %5 değer kaybetti.

Avrupa borsaları erken işlemlerde düşüş gösterdi. Almanya'daki Dax endeksi hafif bir toparlanmanın ardından %10'a yakın, Londra'daki FTSE 100 %6 civarında düştü. Asya hisse senetleri de son on yılların en kötü düşüşünü yaşadı. Hong Kong'daki Hang Seng endeksi %13.22 düşüşle kapanırken, Tayvan endeksi %9.7 düşüş gösterdi. Trump, kendi sosyal medya platformu Truth Social'da paylaştığı bir mesajda insanlara "zayıf" ya da "aptal" olmamalarını söyledi; gümrük vergilerinin "haftada milyarlarca dolar getirdiğini" savundu.

"Güçlü, Cesaretli ve Sabırlı olun" diye tavsiyede bulunan Trump, bunun sonucunun "BÜYÜKLÜK" olacağını söyledi. Daha önce de Başkanlık uçağı Air Force One'da gazetecilere konuşan Trump, Avrupa ve Asya ülkelerinin "bir anlaşma için can attığını" söyledi. Trump bir gazetecinin ABD'deki tüketicilerin de vergilerden etkilendiğine ilişkin sorusuna da tepki gösterdi.

"Bu sorunun çok aptalca olduğunu düşünüyorum" diyen Trump, "Ben hiçbir şeyin düşmesini istemiyorum. Ama bazen bir şeyi düzeltmek için ilaç almak gerekir" dedi. Trump'ın ekonomi yönetimi, ek gümrük vergilerinin, ülke ekonomisini resesyona sokabileceği kaygılarına katılmıyor. Hazine Bakanı Scott Bessent ve Ticaret Bakanı Howard Lutnick, hisse senetlerindeki düşüşe rağmen, gümrük vergilerinin hayata geçirileceğini tekrarladı. Bessent, yaşananları "bir geçiş süreci" olarak tanımladı. Ekonomi yönetiminde yer alan üst düzey bir isim olan Kevin Hassett de, 50'den fazla ülkenin bir anlaşma için Trump ile temas ettiğini söyledi. 

Trump ne dedi? 

Yeni haftaya da piyasaların olumsuz tepkisiyle başlanırken, Trump bazıları 9 Nisan'da yürürlüğe girecek vergileri savunmayı sürdürdü. Ek gümrük vergisi vaadiyle seçildiğini savunan Trump, özellikle Çin'i hedef aldı ve Pekin'in ticaret açığını çözmesi gerektiğini söyledi. Trump, "Bu sorunu çözmediğimiz sürece bir anlaşma yapmayacağım" dedi ve "Çin büyük bir darbe alıyor, çünkü herkes bizim haklı olduğumuzu biliyor" şeklinde konuştu. "Piyasalara ne olacağını söyleyemem" diyen Donald Trump, ülke ekonomisinin çok daha güçlü olduğunu savundu. 

'Ekonomik nükleer kış' uyarısı 

ABD'deki piyasalar Cuma günü yüzde 5'ten fazla değer kaybetti. ABD'nin en büyük 500 şirketini takip eden S&P 500 endeksi neredeyse yüzde 6 düştü. Bu 2020 yılından bu yana en büyük düşüş anlamına geliyor. Piyasalar Trump'ı neden sevmedi? Pazartesi günü de Asya piyasaları düşüşle açıldı. Tokyo Borsası'nda Nikkei 225 Endeksi yüzde 6,3 düştü. Japonya Başbakanı Şigeru İshiba, Pazartesi günü, gümrük vergilerinin ekonomik etkisini hafifletmek için "yerel işletmelere fon sağlamak da dahil olmak üzere tüm araçları kullanmaktan" söz etti. 

Şimşek: Nispeten az etkileneceğiz 

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, piyasalarda yaşanan son çalkantıların "kalıcı bir etki yapacağını düşünmediğini" söyledi. Şimşek "Türkiye'nin ihracata bağımlılığı benzer ülkere göre düşük. GSYH'mizi üretirken ihracat bazlı değil, iç talep bazlı gitmişiz. Bize yansımaları başka ülkelere göre daha sınırlı olacak, çünkü bizde belirleyici olan iç pazardır" dedi. "Türkiye'nin ABD ve AB dışı toplam 54 ülke ile serbest ticaret anlaşması olduğunu" vurgulayan Şimşek "İhracatın yüzde 68'i bu ülkelere gidiyor. İhracatımızın yüzde 80'inden fazlası yakın ve dost ülkelere gidiyor" şeklinde konuştu. 

BBC'nin ekonomi muhabiri Mariko Oi, Asya borsalarını takip ettiği 20 yıl boyunca, bu denli sürekli satış hareketi görmediğini aktarıyor. Oi, "Bu durum, yatırımcıların yalnızca ABD ekonomisinden değil, küresel ekonominin resesyona girme ihtimalinden de giderek daha fazla endişe duyduğunu gösteriyor" diyor.

Trump'ın Wall Street'teki en önemli destekçilerinden biri olan Bill Ackman, vergilerin 90 gün süreyle askıya alınması çağrısında bulunarak, gümrük vergilerinin dünyayı "ekonomik bir nükleer kışa" sürükleyebileceği uyarısını yaptı.

Trump'ın geçen hafta açıkladığı gümrük vergilerinin en yüksek olduğu 10 ülkenin beşi Asya’daydı.

Çin: %54 (önceki tarifeler dahil)

Vietnam: %46

Tayland: %36

Japonya: %24

Kamboçya: %49

Tayvan: %32

Trump'ın ikinci döneminde yürüttüğü politikalar ABD'nin 50 eyaletindeki 1200 farklı noktada hafta sonu protesto edildi. 

Avrupa borsaları da haftaya düşüşle başladı 

Avrupa'da işlemlerin ilk birkaç dakikasında büyük dalgalanmalar oldu. Ardından FTSE 100 endeksi yaklaşık %6 düştü. Almanya'nın Dax endeksi %7,6 ve Fransa'nın Cac 40 endeksi %7 geriledi. Londra Borsası'nda işlemler Pazartesi sabahı TSİ 10.00'da açıldı ve FTSE 100 endeksi %2,4 düşüşle güne başladı. Borsa İstanbul da, yeni haftaya yaklaşık % 3'lük sert düşüşle girdi. BIST 100 endeksi açılışta yüzde 2,8 geriledi. Seansın ilk bölümünde bankacılık endeksinde yüzde 4'ü aşan düşüş izlendi. 

Neden özellikle Asya piyasaları olumsuz etkileniyor? 

Şangay'dan Tokyo'ya, Sydney'den Hong Kong'a Asya piyasaları, açılıştan sonra büyük düşüşlere sahne oldu. BBC'ye konuşan bir piyasa uzmanı olan biteni "katliam" diye tanımladı. 

Küresel düzeyde satılan pekçok ürünün imalatçısı olarak Asya ülkeleri ve bölgeleri Trump'ın gümrük vergilerinden doğrudan etkilendi. Bu piyasalar aynı zamanda küresel bir ticaret savaşının ekonomilerde yavaşlamaya ve hatta durgunluğa yol açmasını korkularına karşı da özellikle hassas. FTSE Russel'dan Julia Lee "Gümrük vergileri enflasyon ve ekonomik durgunluk korkularını besliyor" dedi. 

Yatırım şirketi Vanguard'ın Asya Pasifik Baş Ekonomisti Qian Wang da "ABD'nin gümrük vergilerinde gittiği artışın başlıca yükünü Asya çekiyor. Müzakere fırsatı olabilir ama bu yeni daha yüksek gümrük tarifi rejimi kalıcı olacak" şeklinde konuşuyor ve ekliyor "Bu hem küresel ekonomi hem de Asya ekonomisi için olumsuz. Özellikle küçük ve açık ekonomiler için. Hem uzun he de kısa vadede.” 

Vietnam'dan Bangladeş'e kadar birçok ülkenin ekonomisi, ihracat pazarı olarak ABD'ye çok bağımlı hale geldi. Trump Vietnam'a % 46, Bangladeş'e ise % 37 ek gümrük vergisi getirdi. Çok sayıda büyük Amerikan markassı, üretimlerini Vietnam'da yapıyor ve bunlara Nİke ile Lululemon da dahil. Bangladeş de ABD'ye yıllık 8,4 milyar dolarlık tekstil ihracatı yapıyor.