Tasarım Harikası Şehirler!

Dünyanın En İyi Tasarlanmış Şehirleri!

 

Derleyen:Berna Yılmaz

 

1880’li yıllarla birlikte Amerika yeni bir şey deneyerek korkunç bir kentleşmenin öncüsü oldu; gökdelen. Şehirlerin ortasına adeta kazık gibi çakılan gökdelen furyasına Avrupa dahil birçok ülke ayak uydurdu hatta kendini kaptırdı. Banliyö mantığının dimdik karşısında duran gökdelen fikri, Türkiye’de ise 1959 yılında yapımına başlanan Ankara’daki Kızılay Emek Hanı’yla hayata geçirildi.

 

Ticaret ve yaşam alanlarının bir araya getirilmesi sonucu dikey büyüme gerçekleştirildi. Özellikle Çin başta olmak üzere Uzakdoğu ülkeleri finans merkezlerini, ticaret, alışveriş ve konut ihtiyaçlarını dikey büyüme ile çözmeye çalıştı.

 

Her binanın bir ruhu olduğuna inanıyorum. Düşünürseniz her binanın sizde uyandırdığı hislerin başka olduğunu fark edeceksiniz. Binalar, sadece dört tarafı çevrili beton yığını değildir. 

 

Türkiye’nin birçok şehrinde mimaride estetik kaygısızlık söz konusudur. Özellikle en kalabalık şehir olan İstanbul’un bazı bölgeleri çok katlı yapılarla hiçbir mimari estetik güdülmeden ruhsuz, renksiz ve distopik bir şekilde şehrin ortasına konumlandırılmaktadır. Modern mimariye karşı her zaman kararsız bir tutumum olmuştur. Buradan yola çıkarak sizi karamsarlığa sürükleyen bu gri binaların arasından alıp tasarım harikası şehirlere götürüyoruz. İşte dünyadan tasarım harikası şehirler…

 

 

Barselona

 

1850’lili yıllarda sanayi inkılabıyla birlikte etrafı surlarla çevrili olan liman şehri, nüfusun kontrolsüz bir şekilde artmasıyla raydan çıkar. Surların içinde tıkalı kalan insanlar zamanla birçok olumsuzluklarla karşılaşır ve nüfusun büyük bir çoğunluğu salgın hastalıktan hayatını kaybeder. Hal böyle olunca Orta çağdan kalan surların yıkılması kararı alınır. Yeni bir şehir planlaması için Katalan mühendis Ildefons Cerda ile anlaşılır. Cerda, ızgara şehir planını hayata geçirerek bugünkü Barselona’nın temellerini atar. Ayrıca Cerda, kentleşme kelimesini ilk ortaya atan kişidir. Izgara şehir planlamasına göre tasarlanan şehir, süper blok olarak da bilinir. 

 

Kopenhag

 

 

Kopenhag’ın Brondby Haveby bölgesinde bulunan Brondby banliyösünün temeli, 1898 yılında Lord Ebenezer Howard tarafından geliştirilmeye başlanan ‘bahçe şehir’ planına dayanmaktadır. 1964 yılında hayata geçirilen bu mimari biçim ‘çember evler’ diye bilinen şehir planlamasına göre tasarlanmıştır. Oldukça etkileyici olan bu kent planlaması görenleri kendine hayran bıraktırıyor. 

Palmanova

 

 

İtalya’nın kuzeyinde 16. Yüzyılda Vincenzo Scamozzi tarafından temelleri atılan şehir planlamasıdır. Palmanova 9 köşeli yıldız formunda çevrelenerek imar edilmiş, merkezde bulunan meydandan ışınsal olarak yayılan yapılardan oluşmaktadır. 1960 yılından beri milli anıt olarak kabul edilmekte ve UNESCO tarafından korunmaktadır.

 

Amsterdam

 

 

Amsterdam deyince akıllara önce su kanalları sonra da bisiklet gelir. Amsterdam dümdüz rengarenk sokaklarıyla sizi hala 17. Yüzyıldaymışsınız gibi hissettirebilir. 1600’lü yıllarda şehrin bugünkü temelleri ışınsal kent planlaması şeklinde atılmış ve  20. Yüzyılda mimar Hendrik Petrus Berlage tarafından ‘Plan Zuid’ diye bilinen şehir planlamasıyla son nokta koyulmuştur.

 

Fransa

 

 

Sanayi İnkılabı’yla birlikte kontrolsüz bir şekilde kalabalıklaşan Paris’te önce alt yapı problemi başlar daha sonra salgın hastalıklar çoğalır ve kent, şehrin ihtiyaçlarını karşılayamayacak duruma gelir. 1850’lili yıllarda III. Napolyon’un isteğiyle şehrin büyük bir kısmı yeniden yapılmak üzere yıkılır. Georges Eugéne Haussmann’a verilen görev tam 17 yıl sürer. Başta Paris olmak üzere Fransa’nın birçok bölümü ışınsal kent planına göre yeniden imar edilir. 

 

Aydın-Atça

 

 

Kurtuluş Savaşı’ndan ağır hasar alan Atça’yı yeniden canlandırmak için Cumhuriyet’in ilk yıllarında belediye başkanlığı yapan Maşacızade Hafız Mehmet Efendi tarafından mühendis Abdi Hıfzı Bey görevlendirilmiştir. Paris’te eğitim gören ve şehrin mimari dokusuna hayran kalan Abdi Bey, Paris’teki ışınsal kent planına uyarak Atça için yeni bir imar planı hazırlamıştır. Türkiye’de ilk ışınsal kent planı örneği olan Atça, Türkiye’nin Paris’i diye anılır.