Rusya’nın paladyum üretimine dair soru işaretlerinin kol gezdiği ortamda, fiyatı düşük olan platinin hem otomotiv hem de diğer endüstriyel alanlarda paladyumun yerine kullanılmaya başlanmasıyla beraber son bir haftada sıfır ve ikinci el otomobilde yaşanan uçuk fiyat artışları gündeme bomba gibi düştü. 

Rusya’nın paladyum üretimine dair soru işaretlerinin kol gezdiği ortamda, fiyatı düşük olan platinin hem otomotiv hem de diğer endüstriyel alanlarda paladyumun yerine kullanılmaya başlanmasıyla beraber son bir haftada sıfır ve ikinci el otomobilde yaşanan uçuk fiyat artışları gündeme bomba gibi düştü.  

Rusya’nın paladyum üretimine dair soru işaretlerinin kol gezdiği ortamda, fiyatı düşük olan platinin hem otomotiv hem de diğer endüstriyel alanlarda paladyumun yerine kullanılmaya başlandığı görülüyor. Platin grubu metallerin (PGM) arz ve talep görünümü bu yıl yüksek belirsizlik gösteriyor. Belirsizlik ortamı fiyatları aşağı çekerken, nispeten daha ucuz olan platinin paladyumun yerine ikame edilmesi eğilimi güçleniyor. Dünya Gazetesi'nden Evrim Küçük'ün haberine göre savaş, Rusya'nın dünyanın en büyük paladyum tedarikçisi ve önemli bir platin, rodyum üreticisi konumu için risk yarattı. Rusya büyük bir PGM tüketicisi olmasa da, krizin tedarik zincirlerindeki mevcut zorlukları daha da şiddetlendirmesi, enflasyonu körüklemesi ve ekonomik büyümeyi baskı altına alması PGM talep görünümünü bozdu. Diğer taraftan Çin’de COVID kaynaklı kısıtlamalar da değerli metallerin kullanımı için aşağı yönlü riskler yaratmaya devam ediyor. Tüm bunlar platin ve paladyum fiyatlarını baskılıyor. Ancak platinin, Rusya’nın paladyum üretimine dair soru işaretlerinin kol gezdiği ortamda paladyumdan rol çaldığı ve hem otomotiv hem de diğer endüstriyel alanlarda paladyumun yerine kullanılmaya başlandığı görülüyor.

Londra’da geçtiğimiz günlerde düzenlenen Londra Platin Haftası’nda metalin görünümü konusunda beklentiler ve endişeler masaya yatırıldı. Toplantılarda öne çıkan konu bozulan ekonomik koşulların talebe baskı yapmaya başladığı oldu. Katılımcılar gelirler üzerindeki enflasyonist baskının yılın ikinci yarısında birincil endişe kaynağı olacağını dile getirdi. Tüketicinin kemer sıkmaya başlamasının otomotiv ve mücevher talebine darbe indirebileceği uyarısı yapıldı.

PLATİNİN KULLANIMI ARTIYOR

Ancak platinin paladyuma göre ucuz olması nedeniyle otomotiv ve endüstriyel alanlarda daha çok tercih edilmeye başlandığı belirtiliyor. Johnson Matthey tarafından hazırlanan PGM raporuna göre, endüstriyel platin talebinin bu yıl 2021’deki yaklaşık üç milyon onsluk tüm zamanların rekorundan geri çekileceği tahmin ediliyor, ancak tarihsel standartlara göre alışılmadık derecede güçlü kalmasının beklendiği ilave ediliyor. Özellikle, bu yıl cam elyaf tarafında güçlü talep öngörülüyor. Platin için kimyasal talebin de nitrik asit ve silikonlarda devam eden güçlü kullanım ve Çin'deki büyük entegre petrokimya komplekslerine daha fazla yatırım yapılmasıyla rekor seviyelerde olacağı tahmin ediliyor. Bu komplekslerin inşası aynı zamanda petrol arıtma katalizörlerine de talep yaratıyor, ancak bu kısmen bazı eski ve daha az verimli rafinerilerin kapatılmasıyla dengelenecek.

PALADYUM VE RODYUM GÖZDEN DÜŞÜYOR

Buna karşın paladyum ve rodyumun endüstriyel alımının COVID öncesi seviyelerin altında kalacağı tahmin ediliyor. Rekor fiyatlar örneğin diş alaşımlarında paladyumdan uzak durma eğilimini artırırken, cam şirketleri de daha düşük rodyum içerikli alaşımları benimsemeye devam ediyor. Platinin otomotivde ikame edilmesi eğilimi de güçleniyor. Paladyum ve platin, otomobil üreticileri için çok önemli. Benzinle çalışan otomobillerdeki katalitik konvertörlerdeki kritik bileşenler ve platin ayrıca elektrikli araçların yakıt hücrelerinde kullanılıyor. Dünya Platin Konseyi Araştırma Başkanı Trevor Raymond, “İkame çabası büyük ölçüde arttı. Bir otomobil üreticisinin yapabileceği tasarruf miktarı çok büyük. Paladyumun fiyatı ve mevcudiyetine ilişkin endişeler bu eğilimi artırıyor” diyor. Yılın ilk çeyreğinde platin talebi yüzde 26 düştü fakat birçok sektör paladyum yerine platin kullanmaya başladıkça, talebin artacağı ve yatırımcı için platinin önemli bir alım fırsatı haline gelebileceği belirtiliyor.

PLATİN VE PALADYUM FİYATINDA SERT DEFLASYON

Bu yıl, Ukrayna'daki savaş nedeniyle mart ayında fırlayan fiyatlar sonrasında sert bir defl asyon sürecine girdi. Platin yaklaşık %19 değer kaybıyla 940-950 dolar bandına, paladyum yüzde 34 değer yitirerek 2.000-2.020 dolar seviyesine ve rodyum yüzde 22 düşerek 15.600 dolara indi. Fiyatlarda talebe ilişkin kaygıların yanında Fed'in faiz artırması ve doların artan cazibesinin kıymetli metalleri baskılaması da etkili oluyor.

YÜZDE 10 ZAM GELDİ

Kur Korumalı Mevduat Sistemi’nin (KKM) devreye alındığı 20 Aralık 2021’den itibaren döviz kurlarında uzun bir süre yatay seyir korunmuştu. Ancak Rusya ile Ukrayna arasında yaşanan savaş nedeniyle kurlarda başlayan yükseliş geçtiğimiz dolar ve euroda yılın zirvesini getirdi. Çip ve tedarik sorununu aşmaya çalışan otomotiv sektöründe fiyatlar şimdi ise döviz kurunun yeniden yükselişe geçmesiyle hareketlendi. Yükselen döviz kuruyla birlikte otomotiv firmaları kur farkını fiyatlara yansıttı. Zam oranları yüzde 3 ile 7 arasında değişirken, vergi dilimi değişen bazı modellerde fiyat artışı yüzde 10'a yaklaştı. Öte yandan pandemiyle birlikte yükselişe geçen motosiklet pazarında da talep hızlandı. Sıfır otomobile erişimin giderek zorlaşması ve akaryakıt fiyatlarındaki artışın yanı sıra özellikle üst segment motosikletlerin yatırım aracı olarak öne çıkması talepteki bu artışta etkili oldu. Sıfır otomobile erişimin giderek zorlaşması ve akaryakıt fiyatlarındaki artışın yanı sıra özellikle üst segment motosikletlerin yatırım aracı olarak öne çıkması da talepteki bu artışta etkili oldu.

BİR HAFTADA 35 BİN LİRA ZAM

Son dönemde otomotiv markaları sadece sanayi ve lojistik maliyetlerdeki artışı fiyatlara yansıtıyordu. Ancak döviz kuruna bağlı bir sektör olan otomotivde, kur zamları yeniden devreye girdi. Markaların geçen hafta kur farkını fiyatlara yansıttığı görüldü. Honda’da fiyatlar geçen hafta yüzde 3-4 artarken, Fiat, Nissan ve Renault’da da benzer artışlar yaşandı. Birkaç örnek vermek gerekirse, önceki hafta 313 bin TL olan Renault Clio’nun baz versiyonunun (Joy 1.0 Sce 65 bg) liste fiyatı, geçen hafta 327 bin 900 TL olarak güncellendi. Yapılan zamlar sonrası vergi dilimi değişen bazı modellerde zam oranı çok yüksek oldu. Renault Taliant’ın baz versiyonunun fiyatı geçen hafta 31 bin TL zamlanarak 355 bin TL’ye çıktı. Önceki hafta 593 bin 700 TL olan Honda Civic’in (1.5L VTEC Turbo Eco-Premium) fiyatı, 35 bin TL zamlanarak geçen hafta 629 bin 400 TL’ye çıktı.

“YILSONUNA KADAR FİYATLAR YÜZDE 20 ARTACAK”

Dünya Gazetesi’nde yer alan haberde, kur artışının dışında markalar maliyet artışlarını da fiyatlara yansıtmaya devam ediyor. OYDER Başkanı Dr. Altuğ Erciş, Merkez Bankası’nın açıklamaları doğrultusunda yılsonuna kadar sadece enflasyondan kaynaklı otomobile en az yüzde 20 zam beklendiğini söyledi. Erciş, bu yılın başından bu yana yapılan zamların da yaklaşık yüzde 20 olduğunu ifade etti.

YEDEK PARÇAYA DA ZAM YOLDA

Girdi maliyetleri son bir yılda yüzde 300 artan yedek parça üreticileri de fiyatlara zam yapmaya hazırlanıyor. Otomotiv Satış Sonrası Ürün ve Hizmetleri Derneği’nin (OSS) Başkanı Ziya Özalp, “Akaryakıt, elektrik ve doğalgaz fiyatlarındaki artış paralelinde sektördeki şirketlerin giderlerinde geçen yıla oranla yüzde 300’e yakın artış meydana geldiğini dile getirdi. Bu durumun hem karlılığı hem de yatırımları olumsuz etkilediğini belirten Özalp, “Maliyetlerdeki yükseliş nedeniyle ilerleyen dönemde yedek parça fiyatları da artabilir” diyerek tüketiciye araç bakımlarını geciktirmeden yaptırmaları uyarısında bulundu.

TALEP MOTOSİKLETE KAYDI AMA…

Türkiye’de otomobile erişimin giderek zorlaşması ve akaryakıt fiyatlarındaki artışın yanı sıra özellikle üst segment motosikletlerin yatırım aracı olarak öne çıkması, motosiklet talebinde patlamaya neden oldu. Markalar talebin yüzde 20’sini bile karşılamakta zorlanıyor. İlan sitelerinde 2022 model motosikletler sıfırın yaklaşık yüzde 10 üzerinde satılıyor. Motosiklet Endüstrisi Derneği’nin (MOTED) Başkanı Başarı Erbaş, markaların artan talebi karşılamakta zorlandığına dikkat çekti. Pandemiyle birlikte lojistikte ortaya çıkan konteyner krizinin yanı sıra çip kıtlığı da motosiklet arzını kısıtlayan önemli nedenler arasında. Arz-talep arasındaki makasın açılması ve enflasyonist baskı nedeniyle fiyatların artış eğiliminde olması, otomobilden sonra motosikleti yatırım aracı olarak öne çıkardı.

ÜÇ ADET BİRDEN ALAN VAR!

MOTED Genel Koordinatörü Remzi Öztürk, “Markalar talebin yüzde 20’sini bile karşılamakta zorlanıyor. Tedarik sorunu devam ediyor. Gelen araç hemen satılıyor. Pandemiyle birlikte toplu taşıma kullanmak istemeyen çok sayıda tüketici motosiklet alımına yönelmişti. Buradaki talep devam ediyor. Akaryakıt fiyatlarındaki artış da motosiklet satışlarına yansıdı. Çünkü motosiklet 100 km’de 2-3 litre yakarken, otomobil 7-10 litre arasında yakıyor. Motosikletin bakım ve sigorta masrafl arı da daha az. Motosiklet yatırım aracı olarak öne çıkıyor. Üç adet birden alan tüketici olduğunu görüyoruz” diye konuştu.

İKİNCİ EL FİYATI SIFIRI GEÇTİ

Arzın talebin gerisinde kalması nedeniyle bazı modellerde ikinci el motosiklet fiyatlarını geçmesine neden oldu. Benzer bir durum geçen yılın sonunda otomobilde de başlamıştı. Çip krizi nedeniyle arzı giderek azalan ve kura bağlı olarak fiyatı sürekli artan otomobil, en cazip yatırım araçlarından biri haline gelmiş, memuru, emeklisi, esnafı para kazanmak için oto alım-satımına yönelmişti. Honda Türkiye Genel Müdür Yardımcısı Bülent Kılıçer, “Motosikletin durumu da otomobil gibi oldu. Özellikle üst segment motosikletlerde arz talebe yetişemiyor” dedi.

Online satış kanallarında sıfır kilometre, ya da çok düşük kilometrede olan 2022 model motosiklet ilanlarındaki artış dikkat çekiyor. Bazı modellerde motosikletin ikinci el fiyatı sıfırın yaklaşık yüzde 10 üzerinde satılıyor. Liste fiyatı 733 bin TL olan 2022 model Honda GL1800 Gold Wing DCT motosikletin, 25 Nisan’da trafiğe çıkan ikinci el modeli 810 bin TL’ye ilana koyulmuş. Motosiklet fiyatlarındaki artış da devam ediyor. Son bir yılda sıfır motosiklet fiyatları yüzde 100’ün üzerinde arttı.

YIL SONUNDA EN AZ YÜZDE 20 BÜYÜME BEKLENİYOR

TÜİK’in son açıkladığı verilere göre, motosiklet satışları bu yılın ilk 3 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14 artarak yaklaşık 49 bin adet oldu. Martta hızlanan satışlar yıllık bazda yüzde 25 arttı. Nisan ve mayıs ayı satışlarının da oldukça iyi gittiğini vurgulayan yetkililer, yıl sonunda en az yüzde 20 artış bekliyor. Geçen yıl 256 bin adet motosiklet satılmıştı.

SIFIR VE İKİNCİ EL ARAÇ FİYATLARI ARTACAK MI?

Konuyla ilgili açıklamalarda bulunana İstanbul Motorlu Araç Satıcıları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Hayrettin Ertemel şu ifadeleri kullandı: "2021 yılının Kasım ayından beri yaklaşık 3 ay 2. el otomobil piyasasında durağanlık yaşandı. Son 3 aydır da 2. otomobil piyasası tekrar hızlı günlerine geri döndü. Şu anda alım satım günlerimiz hareketli. Tabi buna bağlı olarak sıfır araç fiyatlarındaki sıkıntılar ikinci ele rağbeti artırıyor. Sıfır araçlarda yaşanan yükseliş ikinci el fiyatlarını da yukarıya taşıyor.

ARAÇ FİYATLARI NEDEN YÜKSELİYOR?

Şu an araçlardaki fiyat artışlarının sebebi enflasyonun yükselmesiyle birlikte insanlar araçları bir yatırım aracı gibi görüyor. İnsanlar otomobilleri böyle görmeye başlayınca bu piyasayı olumsuz yönde etkiliyor. Burada diğer bir faktör de kayıt dışı alım satımların ileri boyutta artmasıdır. Sektör temsilcileri olarak biz bir an önce devletin bu konuya el atması gerektiğini düşünüyoruz. Kayıt dışılık emlakta olduğu gibi otomobilde de fiyatları speküle ediyor. Araç fiyatlarının artması bu şekilde kayıt dışı tarafından enflasyonun da yükselmesine sebep oluyor."