Dünyanın en kalabalık ülkesi Hindistan, Afrika kıtasında yayılan ve maymun çiçeği olarak da bilinen mpox virüsünün daha bulaşıcı yeni varyantının ülkede bir kişide tespit edildiğini bildirdi.

BBC Türkçe'de yer alan habere göre; Dünya Sağlık Örgütü (WHO), mpox virüsünün bu daha bulaşıcı Clade I varyantı nedeniyle Ağustos ayında küresel halk sağlığı acil durumu ilan etmişti. Hint kamu sağlığı yetkilileri, virüsün daha bulaşıcı olan Clade I varyantının, yakın zaman önce Dubai'den Kerala'ya dönen 38 yaşında bir erkekte tespit edildiğini belirtti. Hindistan daha önce bulaşıcılığı daha az olan Clade 2 varyantından 30'dan fazla vaka bildirmişti. Maymun çiçeği Afrika dışında ilk kez İsveç'te görülmüş, ardından Tayland ve Pakistan'da da vakalar bildirilmişti.

Çin, önlem olarak gelecek altı ay boyunca mpox vakalarının görüldüğü bölgelerden ülkeye gelen insanları ve malları takip edecek adımlar atacağını açıklamıştı. Buna göre, salgın yaşanan bölgelerden ülkeye gelen yolcuların semptom gösteren kişilerle temas edip etmediklerini ve kendilerinde semptom olup olmadığını beyan etmeleri gerekecek, bu bölgelerden gelen araçlar, konteynerler ve mallar ise dezenfekte edilecek.

Mpox Afrika’da hızla yayılıyor. Uluslararası kuruluşlar, acil durumlara daha hızlı yanıt verilmesi yönünde çağrılar yapıyor. Ağustos sonunda 10 bin doz aşının ulaştığı Nijerya, maymun çiçeği hastalığı ile mücadelede aşının ulaştırıldığı ilk Afrika ülkesi oldu.

Virüsün şu anda üç farklı türü var:

Clade 1a, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin batısında ve kuzeyindeki enfeksiyonların çoğunun sebebi. Salgın, on yıldan uzun süredir devam ediyor. Çoğunlukla, enfekte yaban hayvanlarını yiyerek yayılıyor. Hastalananlar virüsü yakın temas kurdukları kişilere geçirebiliyor ve özellikle çocuklar etkileniyor.

Clade 1b, mpox’un yeni çeşidi ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin doğusunda ve komşu ülkelerde salgına neden oluyor. Bu, kamyonların izlediği güzergah boyunca yayılıyor, kamyon şoförlerinin seks işçileriyle girdiği heteroseksüel cinsel ilişki sonucu bulaşıyor ve enfekte kişiler de yakın temas yoluyla bunu çocuklara geçiriyor.

Clade 2, 2022'de tüm dünyayı saran ve cinsel ilişkiyle bağlantısı kurulan mpox salgını. Ağırlıklı olarak eşcinsel ve biseksüel erkekleri etkiliyor. Hastalık yayılmaya devam ediyor.

Semptomları neler?

İlk belirtiler arasında ateş, baş ağrısı, şişlikler, sırt ağrısı ve kas ağrıları yer alıyor. Ateş düştükten sonra, genellikle yüzde başlayıp vücudun diğer bölgelerine, en yaygın olarak da avuç içlerine ve ayak tabanlarına yayılan bir döküntü gelişebiliyor. Aşırı kaşıntı yapan veya ağrılı olabilen döküntüler değişip farklı aşamalardan geçebiliyor ve sonunda kabuk oluşturup dökülüyor. Bazen döküntüler deride iz bırakabiliyor. Enfeksiyon genellikle kendiliğinden iyileşiyor ve yaklaşık 14-21 gün sürüyor. Ciddi vakalarda lezyonlar tüm vücuda, özellikle de ağız, göz ve cinsel organlara yayılabiliyor.

Nasıl bulaşır?

Mpox, enfekte kişiyle yakın temas yoluyla insandan insana yayılıyor. Cinsel ilişki, cilt teması ve enfekte kişinin yakınında konuşmak veya nefes almak da buna dahil. Virüs açık yaralar, solunum yolu ya da gözler, burun veya ağız yoluyla da bulaşabiliyor. Virüsün bulaştığı çarşaf ve nevresim, giysiler ve havlular gibi nesnelere dokunarak da hastalık yayılabiliyor. Maymunlar, sıçanlar ve sincaplar gibi enfekte hayvanlarla yakın temas da başka bir tehlike unsuru.

2022'deki küresel salgın sırasında virüs çoğunlukla cinsel temas yoluyla yayılmıştı. Vakaların yüzde 96'sının gördülüğü Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki mevcut salgın da cinsel temastan kaynaklanıyor. Mpox virüsü olan kişilerle yakın temastan kaçınılması ve virüsün olduğu yerlerde bulunanların ellerini sık sık yıkaması tavsiye ediliyor. Mpox olan kişiler, vücudundaki döküntüler kaybolana kadar kendilerini izole etmeli. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), iyileştikten sonra 12 hafta boyunca cinsel ilişkiye girerken önlem olarak prezervatif kullanılması gerektiğini söylüyor.

Tedavisi var mı?

Çiçek hastalığında kullanılan tedavi yöntemleri mpox için de yararlı olabilir, ancak ne kadar etkili oldukları henüz yeterince bilinmiyor. Mpox salgınları, enfeksiyonları önleyerek kontrol altına alınabilir. Bu da aşılama yoluyla yapılabiliyor. Şu anda mpox için üç aşı bulunuyor ancak bunlar sadece risk altındakiler veya enfekte bir kişiyle yakın temasta bulunanlara veriliyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) yaygın bir aşılama programı tavsiye etmiyor. Ne kadar koruma sağladıklarını anlamak için yeni mpox varyantlarına karşı aşıların daha fazla denenmesi gerekiyor. WHO son dönemde ilaç üreticilerinin, henüz onaylanmamış olsa da mpox aşılarını ihtiyaç duyulan ülkelerde acil durumlar için kullanıma sunmalarını istedi.