Biyoloji dalında dünyanın en iddialı araÅŸtırma programlarından Ä°nsan Hücresi Atlası projesi kapsamında, insan bedeninin kök hücreden nasıl deri hücreleri ürettiÄŸi keÅŸfedildi. Bilim insanları laboratuvar ortamında az miktarda insan cildi üretmeyi baÅŸardı.

BBC Türkçe'de yer alan habere göre; AraÅŸtırmanın bulgularının cildin yaÅŸlanmasını geciktirmeye yardımcı olabileceÄŸi düÅŸünülüyor. Bununla birlikte cilt nakli için hücre üretimi ve yara izlerinin önlenmesinde kullanılabileceÄŸi belirtiliyor. Ä°nsan Hücresi Atlası projesi insan vücudunun her bir parçasının hücre hücre nasıl oluÅŸtuÄŸunu anlamayı amaçlıyor. Uluslararası projenin merkezi Cambridge Üniversitesi'ndeki Wellcome Sanger Enstitüsü. Projenin liderlerinden Prof. Muzlifah Haniffa, çalışmalarının hastalıkları daha etkin bir ÅŸekilde tedavi etmek; aynı zamanda insanları daha uzun süre saÄŸlıklı ve hatta daha genç tutmak için yeni yollar bulunmasına yardımcı olabileceÄŸini söyledi.

"Cildi manipüle edip yaÅŸlanmayı önleyebilirsek daha az kırışıklığımız olacaktır. "Hücrelerin ilk geliÅŸiminden itibaren yetiÅŸkinlikteki yaÅŸlanmaya kadar deÄŸiÅŸimlerini anlayabilirsek, 'Organları nasıl canlandırabiliriz, kalbi, cildi nasıl gençleÅŸtirebiliriz? diye sorup bunları deneyebiliriz.”

AraÅŸtırmacıların bu aÅŸamaya gelmesi yakın zamanda mümkün görünmüyor ancak anne karnındaki fetüste deri hücrelerinin nasıl geliÅŸtiÄŸini anlama konusunda ilerleme kaydettiler. Bir yumurta ilk döllendiÄŸinde, tüm hücreler birbirinin aynıdır. Ancak üç hafta sonra, "kök hücre" adı verilen özel hücrelerdeki belirli genler devreye girerek talimatlar üretirler. Böylece vücudun uzuvlarını oluÅŸturmak üzere toplanma ve özelleÅŸme süreci baÅŸlar.

AraÅŸtırmacılar, vücudun en büyük organı olan cildi oluÅŸturmak için hangi genlerin hangi zamanlarda ve hangi yerlerde devreye girdiÄŸini tespit ettiler. Bunlar mikroskop altında belirli kimyasallar kullanılarak renklendirildiÄŸinde ayırt ediliyorlar. Turuncuya dönen genler cildin yüzeyini oluÅŸturuyor. Sarı renkliler cilt rengini belirliyor. Bunun dışında kılları uzatıp, terlememizi saÄŸlayan ve bizi dış dünyadan koruyan diÄŸer yapıları oluÅŸturan birçok gen daha var.

Nature dergisinde yayımlanan araÅŸtırma, insan cildini oluÅŸturmak için kök hücrelerin kullandığı komuta dizisini ortaya çıkardı. Bu talimatları okuyabilmek heyecan verici olasılıkları beraberinde getiriyor. Bilim insanlar halihazırda fetüsün cildinin iz bırakmadan iyileÅŸtiÄŸini biliyor. Yeni keÅŸfedilen talimat dizini bunun nasıl olduÄŸunu detaylandırıyor. Bir sonraki araÅŸtırma alanı bunun, cerrahi prosedürlerdeki kullanımına yönelik, yetiÅŸkin cildinde kopyalanması olabilir. Bir diÄŸer önemli geliÅŸme de, bilim insanlarının bağışıklık hücrelerinin derideki kan damarlarının oluÅŸumunda kritik bir rol oynadığını keÅŸfetmeleri oldu. Bunun ardından laboratuvarda bu talimatları taklit edebildiler. Genleri aktif ve pasif hale getiren kimyasalları doÄŸru zamanda, doÄŸru yerde kullanarak kök hücrelerden yapay cilt ürettiler. Åžimdiye kadar küçük deri parçaları ürettiler ve bunlardan küçük tüyler çıktı.

Prof. Haniffa'ya göre nihai amaç tekniÄŸi mükemmelleÅŸtirmek. "Ä°nsan cildinin nasıl yapıldığını biliyorsak, doku nakliyle bunu yanık hastaları için kullanabiliriz. "Ya da saç kökleri oluÅŸturabilirsek, kel insanların saçlarının çıkmasını saÄŸlayabiliriz" diyor. Laboratuvardaki deri, kalıtsal cilt hastalıklarının nasıl geliÅŸtiÄŸini anlamak ve olası yeni tedavileri test etmek için de kullanılabilir. Genleri aktifleÅŸtirmek ve pasifleÅŸtirmek için talimatlar, geliÅŸen embriyonun her yerinden gönderilir ve doÄŸumdan sonra yetiÅŸkinliÄŸe kadar devam ederek bütün farklı organ ve dokuların geliÅŸimini saÄŸlar.

Ä°nsan Hücresi Atlası projesi, baÅŸladığından bu yana geçen 8 yılda vücudun farklı uzuvlarından 100 milyon hücreyi analiz etti. Beynin, akciÄŸerin taslak atlaslarını üretti. AraÅŸtırmacılar böbrek, karaciÄŸer ve kalp üzerinde çalışıyor. Ä°nsan Hücresi Atlası Konsorsiyumu'nun kurucularından ve liderlerinden Cambridge Üniversitesi Profesörü Sarah Teichmann'a göre bir sonraki aÅŸama ayrı atlasları bir araya getirmek. "Ä°nanılmaz heyecanlı çünkü bize fizyoloji, anatomi konularında yeni içgörüler saÄŸlıyor ve insanlarla ilgili anlayışımızı ilerletiyor. "Kendimiz, dokularımız, organlarımız ve bunların nasıl çalıştıkları hakkında kitapların baÅŸtan yazıldığını göreceÄŸiz.” Vücudun diÄŸer bölümlerinin nasıl oluÅŸturulduÄŸuna dair genetik talimatlar önümüzdeki haftalarda ve aylarda yayınlanacak; ta ki sonunda insanların nasıl yapıldığına dair daha eksiksiz bir resme sahip olana kadar.