Dünya SaÄŸlık Örgütü (WHO), insanların saÄŸlıkla ilgili sorularına yardımcı olmak için yeni bir yapay zeka aracını kullanıma sundu. Bu araçla çeÅŸitli konularda güncel bilgilere daha iyi eriÅŸim saÄŸlanması amaçlanıyor.

BBC’den Onur Erem’in haberine göre; Dünya SaÄŸlık Örgütü (WHO), 7 Nisan Dünya SaÄŸlık Günü öncesinde insanların saÄŸlıkla ilgili sorularına yardımcı olacak yeni bir yaratıcı yapay zeka aracını kullanıma sundu.

SaÄŸlık için Akıllı Yapay Zeka Kaynak Asistanı'nın Ä°ngilizce kısaltması olan "S.A.R.A.H." adı verilen yeni yapay zeka yazılımı, kullanıcıların sorularını cihazlarının mikrofonu aracılığıyla dinliyor ve gerçek zamanlı olarak yanıtlıyor; yanıtlar ekranda bir kadın animasyonuyla sunuluyor.

Araç, bir dizi önemli saÄŸlık sorunları konusunda bilgi saÄŸlamak üzere oluÅŸturuldu. SARAH ÅŸu anda Ä°ngilizce, Arapça, Çince, Ä°spanyolca, Fransızca, Portekizce, Hintçe ve Rusça anlayabiliyor. WHO Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus basın açıklamasında "SaÄŸlığın geleceÄŸi dijitaldir. SARAH bize yapay zekanın gelecekte saÄŸlık bilgilerine eriÅŸimi daha interaktif bir ÅŸekilde iyileÅŸtirmek için nasıl kullanılabileceÄŸine dair bir fikir veriyor" dedi.

WHO daha fazla araÅŸtırma yapılması çaÄŸrısının yanı sıra temkinli de davranıyor: "Yapay zeka halk saÄŸlığını güçlendirmek için muazzam bir potansiyele sahip olsa da eÅŸit eriÅŸim, gizlilik, güvenlik ve doÄŸruluk, veri koruma ve önyargı gibi önemli etik kaygıları da beraberinde getiriyor."

Peki, SARAH iyi tavsiyeler veriyor mu? Ona İngilizce olarak sağlıkla ilgili en sık aranan dokuz soruyu sorduk ve yanıtlarını bir doktordan değerlendirmesini istedik.

1. Ruh sağlığınızı nasıl iyileştirebilirsiniz?

Ruh saÄŸlığınızı iyileÅŸtirmenin, kiÅŸisel bakım uygulamak, sevdiklerinizden veya profesyonel bir terapistten destek almak ve meditasyon veya egzersiz gibi stres giderici faaliyetlerde bulunmak gibi birçok yolu var. Ruh saÄŸlığını desteklemeye yönelik stratejiler ve kaynaklar için WHO Ruh SaÄŸlığı Eylem Planı'na göz atmanızı öneririm. Ayrıca, tıpkı fiziksel saÄŸlığınıza olduÄŸu gibi ruh saÄŸlığınıza da öncelik vermeniz gerektiÄŸini unutmayın.

2. Hangi gıdalar saÄŸlığınız için iyidir?

SaÄŸlığınız için iyi olan birçok gıda var, ancak dengeli ve çeÅŸitlilik içeren bir ÅŸekilde beslenmek önemlidir. Meyveler, sebzeler, tam tahıllar, yaÄŸsız proteinler ve saÄŸlıklı yaÄŸlar saÄŸlıklı bir diyetin önemli bileÅŸenleridir. Ä°ÅŸlenmiÅŸ ve yüksek ÅŸekerli gıdaları sınırlandırmak da önemlidir.

Bitkisel diyet kalbe iyi geliyor

3. Kanserin belirtileri nelerdir?

Her birinin kendine özgü semptomları olan birçok farklı kanser türü vardır. Bununla birlikte, bazı yaygın belirtiler arasında ÅŸunlar sayılabilir: açıklanamayan kilo kaybı, yorgunluk, bağırsak veya mesane alışkanlıklarında deÄŸiÅŸiklikler ve vücutta olaÄŸandışı yumrular. EndiÅŸe verici herhangi bir belirti gösterirseniz bir saÄŸlık uzmanına görünmeniz önem taşır.

Kanseri önlemenin en iyi yolu sigara içmeyerek, alkol tüketimini sınırlandırarak, dengeli beslenerek ve fiziksel olarak aktif kalarak saÄŸlıklı bir yaÅŸam tarzı sürdürmektir.

Düzenli kontroller ve taramalar da erken teÅŸhise yardımcı olabilir. Önleme, erken teÅŸhis ve tedavi seçenekleri hakkında bilgiler içeren WHO Kanser Bilgi Formuna bu baÄŸlantıdan ulaÅŸabilirsiniz. Ayrıca, WHO Kanser Kontrol Programı web sitesi aracılığıyla destek ve kaynaklar bulabilirsiniz.

Bilim insanları yapay zekadan umutlu: 'Kanserin derecesini ve agresifliğini daha isabetli belirleyebilir'

‘Dünyada 1 milyardan fazla kiÅŸi obez’: Son araÅŸtırmada Türkiye ile ilgili hangi tespitler var?

4. Bağırsak saÄŸlığı neden önemlidir?

Bağırsak saÄŸlığı, sindirimi, besinlerin emilimini ve bağışıklık sistemini etkilediÄŸi için genel saÄŸlıkta çok önemli bir rol oynar. SaÄŸlıklı bir bağırsak ruh halini ve biliÅŸsel iÅŸlevi de iyileÅŸtirebilir.

Bağırsak saÄŸlığını korumak için yapılabilecekler arasında bol lif içeren dengeli bir diyet, susuz kalmamak, iÅŸlenmiÅŸ gıdalardan ve ilave ÅŸekerden kaçınmak, stres seviyesini kontrol altında tutmak ve düzenli fiziksel aktivite sayılabilir.

Antibiyotikler bağırsaktaki faydalı bakterileri yok ediyor mu?

5. Horlama nasıl durdurulur?

Horlamayı durdurmanın çeÅŸitli yolları vardır: kilo vermek, yan yatmak, yatmadan önce alkolden kaçınmak ve iyi bir uyku hijyeni uygulamak gibi. Horlamanın devam etmesi uyku apnesinin iÅŸareti olabilir ve bir saÄŸlık uzmanına danışmak gerekir.

En iyi hangi pozisyonda uyunur?

Horlama ve uyku apnesi ilişkilere nasıl zarar veriyor?

6. Yüksek tansiyona ne sebep olur?

Yüksek tansiyona sigara, aşırı alkol tüketimi, stres ve saÄŸlıksız beslenme alışkanlıkları gibi birçok faktör neden olabilir. DiÄŸer risk faktörleri arasında genetik, yaÅŸ ve diÄŸer saÄŸlık sorunları yer alır.

Yüksek tansiyon riskini azaltmak için kan basıncını düzenli olarak izlemek ve yaÅŸam tarzı deÄŸiÅŸiklikleri yapmak önemlidir.

Plank ve duvar squatının tansiyonu düÅŸürmekte faydalı olduÄŸu bulundu

7. DüÅŸük tansiyona ne sebep olur?

Hipotansiyon olarak da bilinen düÅŸük tansiyona susuz kalmak, kalp sorunları, endokrin (hormonal) bozuklukları, beslenme eksiklikleri ve bazı ilaçlar gibi çeÅŸitli faktörler neden olabilir. Altta yatan nedeni belirlemek ve uygun tedaviyi almak için bir saÄŸlık uzmanına danışmak önemlidir.

8. Bireysel sporlar saÄŸlığı nasıl olumlu yönde etkileyebilir?

Bireysel sporlara katılmanın fiziksel ve ruhsal saÄŸlık üzerinde pek çok olumlu etkisi olabilir. Bu sporlar kardiyovasküler (kalp ve damar) saÄŸlığı iyileÅŸtirebilir, kasları ve kemikleri güçlendirebilir, stresi ve kaygıyı azaltabilir ve özgüveni artırabilir.

Ayrıca, baÅŸarı hissi saÄŸlayabilir ve genel ruh halini iyileÅŸtirebilir. Bireysel sporları rutininize dahil etmek istiyorsanız, koÅŸu, yüzme veya bisiklete binme gibi aktivitelerle baÅŸlamanız tavsiye olunur.

Daima vücudunuzu dinlemeyi ve gerektiÄŸinde mola vermeyi unutmayın.

9. Hıçkırıktan nasıl kurtulurum?

Hıçkırık can sıkıcı olabilir, ancak hıçkırığı geçirmeye yardımcı olabilecek birkaç yöntem sıralanabilir. Nefesinizi 10 saniye tutmayı, hızlıca bir bardak su içmeyi ve hatta birinin sizi korkutmasını deneyebilirsiniz. Dizlerinizi göÄŸsünüze çekmek veya boynunuzun arkasını hafifçe ovmak da iÅŸe yarayabilir. DeneyebileceÄŸiniz bir baÅŸka yöntem de bir çay kaşığı ÅŸeker veya sirke yutmaktır. Bu, boÄŸazınızdaki sinirleri uyararak hıçkırığı durdurabilir.

Ayrıca bir iÅŸe veya aktiviteye odaklanarak dikkatinizi dağıtmayı da deneyebilirsiniz. Bazen sadece beklemek ve yavaÅŸ, derin nefesler almak da iÅŸe yarayabilir. Bu yöntemlerden hiçbiri iÅŸinize yaramadıysa, hıçkırık altında yatan nedenlere bakmak gerekir. Bu, gazlı içeceklerden veya baharatlı yiyeceklerden kaçınmayı, stres ve kaygıyı yönetmeyi ve gün boyunca susuz kalmamayı içerebilir. Hıçkırık 48 saatten uzun sürerse veya sık sık ortaya çıkarsa, daha fazla deÄŸerlendirme için bir saÄŸlık uzmanına danışmak en iyisidir.

10. Yapay zeka yanıtlarına doktor değerlendirmesi

SARAH'nın tavsiyelerini bağımsız bir ÅŸekilde deÄŸerlendirmesi için Ä°ngiltere Kraliyet Pratisyen Hekimler Koleji'nin Onursal Sekreteri Dr. Michael Mulholland'a baÅŸvurduk.

SARAH'nın sorulara verdiği yanıtları inceleyen Dr. Mulholland şu değerlendirmede bulundu:

"Bu yapay zeka aracı tarafından verilen yanıtlar, temelde saÄŸlık ve esenlik hakkında mantıklı, genel tavsiyeler gibi görünüyor, uygun olduÄŸunda doÄŸrulanmış bilgilere baÄŸlantı veriyor, ilgili öz bakım yaklaşımları hakkında tavsiyelerde bulunuyor ve insanların herhangi bir endiÅŸeyle tıp uzmanlarına ne zaman baÅŸvurması gerektiÄŸini öneriyor."