Mısır Kraliçesi (Daha doğrusu firavunu) Kleopatra gemisinin yelkenlerini, Roma İmparatoru Neron vücudunu saran ihramı o renkten seçiyorlardı. Bugün o renk kayıp. Hangi renk? Cevap: Bildiğimizden farklı bir mor.

Fenoreporter - Dış Haberler Servisi

Ana madde, dikenli deniz salyangozunun sümüğü. “Sur moru” (Not: Sur, Lübnan’daki bir kıyı kenti) denilen, mor ve kırmızı karışımı boya bu sümükten elde ediliyordu ve Antik Çağ’ın saray yetkililerinin, Bizans imparatorlarının kostümlerinde kullanılıyordu.

İmparator Justinyen ve saray görevlileri mor renkli elbiseleriyle. (İtalya’nın Ravenne kentindeki San Vitale bazilikasındaki mozaik.)

Fenikeliler’in keşfettiği, bu çok özel mor, Kleopatra’nın gemilerinin yelkenlerini, Roma imparatorlarının ihramlarını, Suriye saraylarının duvarlarını, Bizans mücevherlerini, Katolik yazmalarını süslüyordu. M.S. 1’inci yüzyılda Roma İmparatoru Neron, bu özel moru sadece imparatorun kullanabileceğini emretti. İmparatorluk sarayı dışında kim “Sur moru” renginde elbise giyerse ölüm cezasına çarptırılacaktı.

“Sur moru”nu elde etmek uzun bir işlem süreci gerektiriyordu:

Dikenli deniz salyangozları toplandıktan sonra kurutuluyor, sonra sümüksü bezleri öğütülüyordu. Böylece, Antik Çağ’ın en pahalı ürünü elde ediliyordu. O kadar pahalıydı ki, ağırlığının üç katı altın ödemek gerekiyordu.

“Sur moru” elde etmenin ya da üretmenin formülü Bizans İmparatorluğu’nun düşüşüyle birlikte kayboldu.

Bu kayboluşta elbette dikenli deniz salyangozunun neslinin neredeyse tükenmesinin de büyük payı var. Çünkü bir gram mor rengi elde etmek için aşağı-yukarı 10 bin dikenli deniz salyangozunun feda edilmesi gerekiyordu.

Eski üretim merkezlerinde, örneğin Türkiye’de, Antalya’daki Andriake antik kentinde bulunan dikenli deniz salyangozu kabuklarının çoğunun henüz tam büyümemiş hayvancıklara ait olması, yoğun avlanma nedeniyle nesillerinin kuruma noktasına geldiğini gösteriyor.

Roma’dan, Bizans’tan bu yana bu çok özel mor rengini elde etmek için bir çok deneme yapıldı ama bir türlü sonuç alınamadı.